اوراق سهام به سندهايي گفته مي‌شود كه نشان‌دهنده مالكيت بخشي از سرمايه يك شركت است. به عبارت ساده‌تر، وقتي شخصي سهامي از يك شركت را خريداري مي‌كند، به ميزان سهام خريداري شده، در دارايي‌ها و سود شركت شريك مي‌شود. سهامداران در قبال سهم خود از حقوق مختلفي مانند حق رأي، دريافت سود (به نسبت سهامشان)، و در برخي موارد حق شركت در تصميم‌گيري‌هاي مهم شركت برخوردارند.

سهام به‌عنوان يكي از مهمترين ابزارهاي سرمايه‌گذاري در بازارهاي مالي محسوب مي‌شود و خريد و فروش آن از طريق بورس اوراق بهادار صورت مي‌گيرد. در ادامه با شركت خدمات مالياتي داراكو همراه باشيد تا شما را با انواع سهام آشنا كنيم.

انواع سهام

سهام شركت‌ها به دو دسته اصلي تقسيم مي‌شوند: سهام عادي و سهام ممتاز. در ادامه به شرح اين دو نوع سهام مي‌پردازيم:

سهام عادي (Common Stock)

سهام عادي رايج‌ترين نوع سهام است كه بيشتر سرمايه‌گذاران آن را خريداري مي‌كنند. دارندگان سهام عادي از حقوق و مزاياي زير برخوردارند:

حق رأي: سهامداران عادي در مجامع عمومي شركت، حق رأي دارند و مي‌توانند در تصميمات كلان شركت مانند انتخاب اعضاي هيئت‌مديره و ساير تصميمات مهم مشاركت كنند.

دريافت سود: سهامداران عادي به نسبت سهام خود از سود شركت بهره‌مند مي‌شوند، اما سود آن‌ها در اولويت پس از سهامداران ممتاز است.

مسئوليت محدود: سهامداران عادي فقط تا ميزان سرمايه‌گذاري خود مسئوليت دارند و در صورت ورشكستگي شركت، بيش از سرمايه اوليه خود ضرر نمي‌كنند.

اولويت در تقسيم دارايي‌ها: در صورت انحلال يا ورشكستگي شركت، سهامداران عادي پس از پرداخت بدهي‌ها و سهامداران ممتاز از دارايي‌هاي شركت سهم خواهند داشت.

سهام ممتاز (Preferred Stock)

سهام ممتاز نوعي از سهام شركت است كه در مقايسه با سهام عادي مزاياي بيشتري دارد، اما معمولاً فاقد حق رأي در مجامع عمومي شركت است. اين سهام به دليل ويژگي‌هاي خاص خود، بين سرمايه‌گذاران به عنوان يك گزينه مطمئن‌تر نسبت به سهام عادي شناخته مي‌شود. دارندگان سهام ممتاز از اولويت در دريافت سود و دارايي‌هاي شركت در هنگام انحلال يا ورشكستگي برخوردار هستند. برخي از ويژگي‌هاي اصلي سهام ممتاز عبارتند از:

حق دريافت سود ثابت: سهامداران ممتاز معمولاً سود ثابتي دريافت مي‌كنند كه ميزان آن در هنگام صدور سهام مشخص مي‌شود. حتي در صورتي كه شركت سود نداشته باشد، اين سود بايد به سهامداران ممتاز پرداخت شود.

اولويت در دريافت سود و دارايي‌ها: در صورت پرداخت سود يا انحلال شركت، سهامداران ممتاز در اولويت قرار دارند و قبل از سهامداران عادي از سود و دارايي‌ها بهره‌مند مي‌شوند.

حق رأي محدود يا بدون حق رأي: برخلاف سهامداران عادي، سهامداران ممتاز معمولاً حق رأي ندارند يا حق رأي محدودي در تصميم‌گيري‌هاي شركت دارند.

انواع ديگر سهام

علاوه بر دو نوع اصلي سهام عادي و ممتاز، شركت‌ها ممكن است سهام را به دسته‌هاي ديگري نيز تقسيم كنند كه شامل موارد زير است:

سهام خزانه

سهامي است كه خود شركت از بازار خريداري مي‌كند و معمولاً به‌عنوان ابزار مديريت قيمت سهام يا به‌منظور اهداف استراتژيك مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

سهام جايزه

سهام جايزه (Bonus Shares) به سهامي گفته مي‌شود كه يك شركت به‌صورت رايگان و بدون دريافت هيچ هزينه‌اي به سهامداران فعلي خود اعطا مي‌كند. اين سهام از محل سود انباشته يا ذخاير شركت منتشر مي‌شود و به نسبت تعداد سهامي كه سهامداران قبلاً دارند، بين آن‌ها تقسيم مي‌شود.

سهام جايزه يكي از راهكارهاي شركت‌ها براي افزايش سرمايه بدون نياز به جذب منابع مالي جديد از خارج از شركت است. اين نوع سهام باعث افزايش تعداد سهام موجود در بازار مي‌شود، اما ارزش كلي سرمايه‌گذاري سهامداران تغييري نمي‌كند، چرا كه قيمت هر سهم متناسب با افزايش تعداد سهام كاهش مي‌يابد.

ويژگي‌هاي سهام جايزه:

رايگان بودن: سهام جايزه به‌صورت رايگان و به سهامداران فعلي ارائه مي‌شود.

تقسيم سود انباشته: شركت از محل سود انباشته يا ذخاير خود سهام جايزه منتشر مي‌كند، به‌جاي آنكه اين سود را به صورت نقدي بين سهامداران تقسيم كند.

افزايش تعداد سهام: با دريافت سهام جايزه، تعداد سهام هر سهامدار افزايش مي‌يابد، اما ارزش كل دارايي او ثابت مي‌ماند، زيرا قيمت هر سهم كاهش پيدا مي‌كند.

سهام جايزه به نوعي نشان‌دهنده رشد و قدرت مالي شركت است و براي سهامداران نشانه مثبتي از عملكرد خوب شركت در گذشته محسوب مي‌شود.

اوراق سهام با نام

اوراق سهام با نام (Registered Shares) به سهامي گفته مي‌شود كه نام و مشخصات مالك در دفتر شركت ثبت مي‌شود. اين نوع سهام بر خلاف اوراق سهام بي‌نام، كه بدون شناسايي مالك قابل انتقال است، داراي ويژگي‌هاي مشخصي است كه مالكيت آن به‌وضوح تعيين مي‌شود.

ويژگي‌هاي اوراق سهام با نام:

ثبت نام مالك: در اين نوع سهام، نام، نشاني و اطلاعات شخصي مالك در دفتر شركت ثبت مي‌شود، كه به شركت اجازه مي‌دهد تا به‌راحتي با سهامداران در ارتباط باشد.

انتقال محدود: انتقال اوراق سهام با نام معمولاً نياز به ثبت مجدد در دفتر شركت دارد. به اين معنا كه براي انتقال مالكيت، بايد اطلاعات جديد به‌روزرساني شود و ممكن است به تأييد شركت نياز داشته باشد.

حفاظت از حقوق مالكيت: اين نوع سهام به شركت كمك مي‌كند تا از حقوق سهامداران خود حفاظت كند و در برابر انتقالات غيرمجاز و مسائل قانوني محافظت بيشتري داشته باشد.

حق رأي و دريافت سود: سهامداران اين نوع سهام همانند ساير سهامداران حق رأي و حق دريافت سود دارند و بر اساس تعداد سهامي كه در اختيار دارند، در مجامع عمومي شركت شركت مي‌كنند.

اوراق سهام با نام براي شركت‌ها مزاياي زيادي دارد، از جمله شفافيت بيشتر در مورد مالكان و امكان ارتباط مستقيم با آن‌ها.

اوراق سهام بي نام

اوراق سهام بي‌نام (Bearer Shares) به نوعي از سهام گفته مي‌شود كه مالكيت آن به نام شخص خاصي ثبت نمي‌شود و تنها به دارنده آن تعلق دارد. اين نوع سهام به صورت فيزيكي وجود دارد و مالكيت آن با در دست داشتن ورقه سهام منتقل مي‌شود.

ويژگي‌هاي اوراق سهام بي‌نام:

عدم ثبت نام مالك: در اين نوع سهام، نام و مشخصات مالك در هيچ دفتر يا سيستمي ثبت نمي‌شود. به همين دليل، مالكيت به‌راحتي با انتقال ورقه سهام تغيير مي‌كند.

انتقال آسان: اوراق سهام بي‌نام به راحتي قابل انتقال است؛ به طوري كه تنها با تحويل فيزيكي ورقه سهام، مالكيت به شخص ديگري منتقل مي‌شود. اين ويژگي باعث مي‌شود كه انتقال اين نوع سهام سريع و ساده باشد.

حريم خصوصي: به دليل عدم ثبت نام مالك، اين نوع سهام به دارنده اين امكان را مي‌دهد كه هويت خود را پنهان نگه دارد. اين ويژگي ممكن است براي برخي سرمايه‌گذاران جذاب باشد.

ريسك‌هاي مربوط به مالكيت: از آنجا كه مالكيت اين نوع سهام به سادگي با در دست داشتن ورقه سهام منتقل مي‌شود، در صورت گم شدن يا سرقت اين ورقه، ممكن است دارنده نتواند حق مالكيت خود را اثبات كند.

اوراق سهام بي‌نام به‌دليل سادگي در انتقال و حريم خصوصي، در گذشته بسيار محبوب بودند، اما به دليل نگراني‌ها در مورد پولشويي و تأمين مالي تروريسم، استفاده از آن‌ها در بسياري از كشورها محدود شده است.

اوراق سهام انتفاعي

اوراق سهام انتفاعي (Income Shares) به نوعي از سهام گفته مي‌شود كه تمركز اصلي آن بر تأمين درآمد ثابت براي سهامداران است. اين اوراق معمولاً به‌صورت مشترك با ديگر انواع سهام، نظير سهام عادي يا ممتاز، در يك شركت عرضه مي‌شوند و به دارندگان خود اين امكان را مي‌دهند كه به‌جاي افزايش ارزش سرمايه، از طريق دريافت سود و درآمد ثابت بهره‌مند شوند.

ويژگي‌هاي اوراق سهام انتفاعي:

تمركز بر درآمد: اوراق سهام انتفاعي بيشتر بر تأمين درآمد براي سرمايه‌گذاران تمركز دارند و معمولاً به‌جاي رشد قيمت سهام، پرداخت‌هاي منظم سود (معمولاً به‌صورت نقدي) را ارائه مي‌دهند.

سود ثابت يا متغير: اين نوع سهام ممكن است سود ثابت داشته باشد يا بر اساس عملكرد شركت و درآمد آن، سود متغير پرداخت كند. اين ويژگي به سهامداران اين امكان را مي‌دهد كه بسته به شرايط اقتصادي و مالي شركت، درآمد خود را تنظيم كنند.

كاهش ريسك: به دليل تمركز بر تأمين درآمد ثابت، سرمايه‌گذاران با خريد اوراق سهام انتفاعي معمولاً ريسك كمتري را در مقايسه با خريد سهام عادي تحمل مي‌كنند.

حق رأي محدود: در بسياري از موارد، دارندگان اوراق سهام انتفاعي حق رأي در مجامع عمومي شركت ندارند و بنابراين، در تصميم‌گيري‌هاي كليدي شركت مشاركت نمي‌كنند.

اوراق سهام انتفاعي به‌طور كلي براي سرمايه‌گذاراني جذاب است كه به دنبال درآمد پايدار و كم‌ريسك هستند و كمتر به افزايش ارزش سرمايه خود توجه دارند.

اوراق سهام موسسه

اوراق سهام مؤسسه (Institutional Shares) به نوعي از سهام اطلاق مي‌شود كه به‌طور خاص براي مؤسسات مالي، سرمايه‌گذاري و ساير نهادهاي بزرگ اقتصادي طراحي شده است. اين اوراق معمولاً در مقايسه با سهام عادي داراي ويژگي‌هاي خاصي هستند و به‌منظور تأمين نيازهاي خاص اين نوع سرمايه‌گذاران صادر مي‌شوند.

ويژگي‌هاي اوراق سهام مؤسسه:

مناسب براي سرمايه‌گذاران بزرگ: اوراق سهام مؤسسه به‌گونه‌اي طراحي شده‌اند كه نيازهاي سرمايه‌گذاران نهادي نظير صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري، شركت‌هاي بيمه و بانك‌ها را تأمين كنند. اين سرمايه‌گذاران معمولاً به دنبال سرمايه‌گذاري‌هاي كلان و با ريسك كنترل‌شده هستند.

معمولاً با حجم معاملات بالاتر: اين نوع سهام معمولاً در حجم‌هاي بزرگ خريد و فروش مي‌شود و به همين دليل، ممكن است به نوسانات كمتري نسبت به سهام عادي دچار شود.

سود و مزاياي بيشتر: برخي از اوراق سهام مؤسسه ممكن است مزاياي خاصي نظير سود بالاتر، حق رأي بيشتر يا دسترسي به اطلاعات داخلي شركت‌ها را براي سرمايه‌گذاران نهادي فراهم كنند.

تنظيمات خاص: اين نوع سهام ممكن است تحت تنظيمات خاصي قرار داشته باشد و ممكن است قواعد خاصي براي خريد و فروش آن‌ها وجود داشته باشد كه به نهادهاي مالي امكان مي‌دهد به‌طور مؤثرتري در بازار سرمايه عمل كنند.

اوراق سهام مؤسسه معمولاً گزينه مناسبي براي سرمايه‌گذاراني است كه به دنبال فرصت‌هاي سرمايه‌گذاري پايدار و مطمئن با تأثيرگذاري بالا در بازار هستند.

سخن پاياني 

اوراق سهام به‌عنوان يكي از اصلي‌ترين ابزارهاي سرمايه‌گذاري، نقش مهمي در جذب سرمايه و افزايش توان مالي شركت‌ها دارند. سهامداران با خريد سهام در سودآوري و تصميم‌گيري‌هاي شركت شريك مي‌شوند و بسته به نوع سهامي كه دارند، از حقوق و مزاياي مختلفي برخوردار مي‌شوند.